Een vraagteken? Wanneer dan?!

Je zet een vraagteken als je duidelijk wilt maken dat een zin die je opschrijft een vraag is. Duh, dat is zo klaar als een klontje. Dan ga ik je in dit artikel maar vertellen over de bijzonderheden, de ‘halve vraag’ en wanneer je geen vraagteken zet, want dat kun je dan ook maar weten.

Vraagteken o
1. (taalkunde) ?, een leesteken dat men aan het eind van een zin plaatst om deze vragend te maken. Voorbeeld: Wil jij mij helpen?
2. twijfels hebben bij

Vraagteken is een zinseindeteken

Een vraagteken markeert, net als de punt en het uitroepteken, het einde van een zin (1). In dit specifieke geval dus een vraag. Als een zin op een afkorting – met puntjes – eindigt zet je ook een vraagteken (2).

1. Vind je dit een nuttig artikel?

2. Wil je dit artikel delen a.u.b.?

Retorische vraag

Voor alle volledigheid, je zet ook een vraagteken achter vragen waarop je niet echt een antwoord verwacht, de zogenaamde retorische vraag.

Is dit leuk of is dit leuk?

Een halve vraag

Een halve vraag, bestaat dat? Je stelt een vraag of je stelt ‘m niet zou je denken. Wat ik bedoel met een halve vraag is de situatie dat een zin voor een deel vragend is. Wanneer krijgt zo’n zin een vraagteken? Het antwoord is voor de hand liggend: als de zin met een vraagintonatie eindigt.

Financieel gezond leven geeft rust, denk je ook niet?

Bestaat de kerstman echt mama, vroeg de kleuter met een sip gezicht.

Het tweede voorbeeld eindigt niet op een vragende toon, dus komt er een punt in plaats van een vraagteken.

Vragen in een opsomming

Je kunt meer vragen in één zin stellen of ze in een verticale opsomming zetten. Waar staat dan het vraagteken? In beide gevallen zet je het vraagteken helemaal achteraan.

Heeft dat huis een tuin en een garage, wat is de vraagprijs en zou ik dat kunnen betalen?

De verticale opsomming volgt na een dubbele punt en ieder onderdeel begint op een nieuwe regel. Je zet één vraagteken aan het einde van de opsomming. De andere leden eindigen met een puntkomma.

Zijn jouw wensen voor een nieuw huis:

• een tuin;
• een grote zolder;
• een garage;
• een badkamer met bad;
• een open haard;
• en veel groen in de omgeving?

Vraagteken binnen een zin

Net als een uitroepteken kun je ook een vraagteken bij uitzondering binnen een zin gebruiken. Je geeft dan ironie (1) of twijfel (2) aan.

1. Hij schreef een echte bestseller(?), hij verkocht maar liefst tien exemplaren.
2. Zij won het spelletje voor de derde(?) keer.

Persoonlijk vind ik het duidelijker om ironie aan te geven met aanhalingstekens in plaats van een vraagteken. Nadeel is dan wel dat er verwarring kan ontstaan met citaten die ook tussen aanhalingstekens staan, maar dat is weer een ander verhaal.

Hij schreef een echte “bestseller”, hij verkocht maar liefst tien exemplaren.

Wanneer geen vraagteken?

Er zijn wat twijfelgevallen, bijvoorbeeld bij indirecte vragen en als de betekenis van wat je schrijft een rol speelt.

Indirecte vraag

Soms kan de twijfel wel eens toeslaan, bijvoorbeeld als het woord ‘vraag’ of een vervoeging van het werkwoord vragen in een zin staat. Als het om een indirecte vraag (1) of een gedachte in vraagvorm (2) gaat zet je geen vraagteken.

1. Pieter vroeg of ik zo snel mogelijk wilde komen.
2. Wil hij dat echt, dacht ik.

Betekenis

Een vraag is alleen een vraag als je het als vraag formuleert. Helder toch?

Laat ik het toelichten met voorbeelden. Er is verschil tussen Jij kunt mij helpen? en Jij kunt mij helpen. Het is precies dezelfde zin, maar het vraagteken maakt het verschil in betekenis.

Vraagtekenweetjes

• Bij een vraagteken binnen een zin komt er voor het haakje openen geen spatie.
• Aan het einde van een zin komt er geen spatie voor het vraagteken.
• De combinatie ?! gebruik je alleen bij een heel sterke emotie: Weet je dat wel héél zeker?!
• Eén vraagteken is genoeg.

Meer lezen over leestekens?

Dat kan, bijvoorbeeld over:

• uitroepteken
• liggend streepje
• dubbele punt
• punt
• puntkomma
• komma
• haakjes
• leestekens in het algemeen.